Inn Chungkhar Ah Nu Zeitluk An Biapit, Nemneh Ngam Le Nihsawh Ngam Ding An Si Lo

Inn Chungkhar Ah Nu Zeitluk An Biapit, Nemneh Ngam Le Nihsawh Ngam Ding An Si Lo

Vawlei khua zakip miphun kip zong ah nu tam-u an rian tuanmi cu upat le zeirel lo hi a tam ngai. Asinain, cu rian hna cu an biapit zia le upat awk an rak si hi ruah hrimhrim ding a si. UN nih nu pawl an rian tuanmi a chuahpi hna i Women do two-thirds of the world’s work, Women get one-tenth of the world’s wages le women own one-hundredth of the world’s wealth ti hna hi a si.

Two-thirds of the World’s Work timi cu nu pawl nih rian cheuthum ah cheuhnih in an tuan. Cu hna cu, inn chungkhar rian,  phaisa luhnak le bu rian tuannak ti a si. Family rian timi ahhin a fa le kha tha tein a zoh khenh hna. Chungkhar thil hruk puanfenh, zawtfah le tar upa hna kha nu pawl nih an cawm ken hna. Khuate lei ah cun, thing le ti hna an then i an tha a ba kho taktak. Cun, Asia ram chung ah 80% hi facang in an paw an i cawm ti a si. Cucaah, lo rian tuannak ah cinthlak le a theipar zun caan he fonh taktak cun pa nakin nu an tuanmi a tam deuh ti khawh a si.

Phaisa hmuhnak rian timi hi phun hnih in then a si. Pakhat cu phungning tein tuanmi ca chimh, zung riantuan le a dangdang phaisa hmuhnak (Formal) le cozah nih theihpi lo in tuanmi market ah thil zuar, mi inn ah thil va suk, inn va thian tbk hna( informal) tiin then a si. Cu hna pahnih ah Chin mi dirhmun kan zoh sicun i thangthat le i lawmh ngai awk a si. Chin nu( ramdang ti lo) pawl rian an tuan deuhmi cu mi inn ah sin-um va tuan tbk cu a si lo tik ah kan dirhmun i uamhpi pah awk cu a si ko. Nain, i uampi tuk ding cu kan si naisai lo. 

Bu riantuannak  timi ahhin a hleichap in phaisa hmuh lo bakin an tuanmi rian pawl khi a si. Tch: Chin nu sisehlaw chiatthat bu, khrihfa nu bu tbk le inn pawngkam i zohkhenhnak tete an tuahmi a si. Cun ngakchia le ei din awk ngei lomi ngaktah le tar pawl zohkhenhnak an tuanmi pawl khi an si hna. Africa ram ti harnak ah cun ti khor te hna an cawh piak hna. Cu rian pawl cu, thla hlawh um lo a lak bakin an tuanmi rian pawl a si.

One-tenth of the world’s wages

Nu pawl nih mahtluk tha bat le thla hriti he rian an tuan ko nain a tlawmte tal an hmuh hnga lo? A pakhatnak a ruang cu an tuanmi rian pawl hi phaisa hmuhnak rian pakhat hmanh a si lo. Nu pawl nih phaisa hmuhnak rian pawl an tuan caan hmanh ah pa nakin an tuan man a tlawm deuh peng. Cu hna cu, mirum pawl umnak hmunhma deuh ah a si tawn hna. Nu nih a bik an tuan bikmi pawl hi rawl chuan, thil thit, inn thianh le a dangdang pawl an si hna nain pa pawl tuanmi  pawl cu inn sak, vawlei tang thil chuak le thil rit cawimi pawl an si caah an phaisa hloknak a dan tuk caah a si. Cun, Nu pawl tam-u cu pa nak in an fimthiamnak lei an zor deuh hna. Cucaah, rian soknak ti bantuk ah an rian hmuhnak pawl aa thlau nak hi a si. Mahbelte, an fimthiamnak lei aa khat sual hmanh ah an phaisa hlokmi a tlawm deuh rih ko. A ruang cu pa pawl cu an inn chungkhar cawmtu lubik a si caah a si. Nu pawl tam deuh cu a dang chungkhar rian hna he an si tikah caan tling riantuan mi an tlawm. Cucaah, an nihlawh a tlawm hi a si. Cheutkhat tu cu trade thil thial ti bantuk le a dangdang he fonh in an tuan mi tu ah cun tam deuh an hmuh khawh ve ko. Asinain, a tam deuh cu mahle mah i zumhnak( confidence) an ngei kho hna lo caah rian ngeitu pawl nih rian an pek duh lo nak hna hi a si.

Women own one-hundredth of the world’s wealth

Vawlei hmun zakip ahhin nu hi pa he chawlehnak siseh, inn chungkhar rian ah tluk rualnak an ngei kho lo. Nu pawl va an hun ngeih bak in cun a vapa kut tang ah um kha a si cang. Ram tampi ah cun, cu bantuk ruahnak le phungphai pawl kha doh an i zuam cuahmah liopi a si. Asinain, cu hna cu caan saupi tiang a rau ding a si caah lungtul loin an i zuam a herh.

A cunglei kan rak langhter mi hna ahhin, nu le pa tluk rualnak a um maw ti ah cun a um hrimhrim lo. Tutan ka tial duhmi cu tluk rualnak um ding kha a si lo. Nu zeitluk dah an biapit timi kha chim ka duhmi a si. Hitluk nu pawl tha bat in rian an tuan, i manh bak lo in rian an tuan hna. Cucu theih piak loin mah le chungkhar cio ah upat lo kan um ding hi a poi tuk. Cucaah, hmun dangdang hawile hna he umnak ah nu an biapit zia theih fiang in rak upat hna hi a herh. Cucu, nuhrin covo kan upat zong a si.

Upatnak he,

Salai Van Bawi Mang

Chitkhat Mandalay